Бұл туралы Мәжіліс депутаты Ирина Смирнова айтты.
Кеше өткен Құрылтай – қоғам үшін маңызды оқиғалардың бірі. Мұндай жиындар қоғамдық пікір қалыптастыруда, өзекті мәселелерді талқылауда және шешім қабылдауда үлкен рөл атқарады. Алайда, осы форматтың тиімділігін арттыру үшін белгілі бір өзгерістер қажет. Бұл мақалада Құрылтай құрамын қайта қарастырудың маңыздылығы мен оның ықтимал жақсартуларын сараптаймыз.
Қазіргі форматтың ерекшеліктері
Құрылтай – азаматтық қоғамның, билік өкілдерінің және сарапшылардың бас қосып, өзекті мәселелерді талқылауына арналған алаң. Алайда, қазіргі таңдағы негізгі сын-қатерлердің бірі – оның қатысушыларының құрамы мен олардың қоғамның барлық әлеуметтік топтарын жеткілікті дәрежеде қамтымауы.
Қазір жиынға негізінен мемлекеттік сектор мен белгілі бір саяси топтардың өкілдері қатысады. Бұл, әрине, заң шығарушы және атқарушы билік органдарының халықпен байланыс орнатуына мүмкіндік береді. Дегенмен, мұндай формат белгілі бір деңгейде біржақтылыққа әкеліп, түрлі сала мамандары мен қарапайым азаматтардың пікірін ескермеу қаупін тудырады.
Қатысушылар құрамын қалай өзгерту керек?
Құрылтайдың негізгі мақсаты – қоғамдағы маңызды мәселелерді талқылап, шешу жолдарын ұсыну. Осы мақсатқа тиімді жету үшін оның құрамын кеңейту және өзгерту қажет.
1. Айнымалы құрам жүйесін енгізу
Құрылтай мүшелерін тұрақты түрде бір адамдардан жасақтау белгілі бір пікірлердің үстемдік етуіне әкелуі мүмкін. Сондықтан құрамды ауыстырып отыру маңызды. Бұл үшін:
- Қатысушыларды белгілі бір кезең сайын жаңарту;
- Ашық іріктеу жүйесін енгізу;
- Белгілі бір квоталар арқылы әртүрлі саланың өкілдерін қамту қажет.
2. Мемлекеттік қызметкерлер мен депутаттардың орнын сарапшылармен алмастыру
Құрылтайға депутаттар мен мемлекеттік қызметкерлердің қатысуы маңызды болғанымен, олар өз жұмыстарында халықтың талап-тілектерін жүзеге асыруға міндетті. Сондықтан олардың орнына нақты салалық мамандарды тарту керек.
Олар кімдер болуы мүмкін?
- Құқық қорғаушылар – жүйелік құқықтық мәселелерді талқылайтын мамандар;
- Кәсіпкерлер – экономикалық ортада кездесетін нақты кедергілерді түсіндіретін бизнес өкілдері;
- Қоғамдық кеңестер мүшелері – өңірлердегі нақты жағдайды жеткізетін азаматтар;
- Әлеуметтік саланың мамандары – мұғалімдер, дәрігерлер, әлеуметтік қызметкерлер, олар нақты қиындықтарды жақсы біледі;
- Қарапайым азаматтар – өз бастарынан өткен қиындықтар арқылы жүйенің кемшіліктерін көрсете алатын адамдар.
3. Қоғамдағы нақты кейіпкерлерді тарту
Құрылтай тек теориялық деңгейде емес, нақты өмірден алынған мысалдар арқылы да мәселелерді талқылауы керек. Сондықтан:
- Мемлекеттік жүйедегі олқылықтардан зардап шеккен адамдардың пікірін тыңдау;
- Қоғамдық батырларды тарту, олар белгілі бір мәселелерді шешу үшін қандай қиындықтардан өткенін көрсетуі тиіс.
Құрылтайдың негізгі міндеті – халық пен билік арасындағы тиімді диалог алаңына айналу. Оның жетістігі құрамына, қатысушылардың сараптамалық деңгейіне және пікір алуандығына тікелей байланысты. Егер біз қоғамның шынайы үнін еститін әрі шынайы проблемаларды талқылайтын Құрылтай қалыптастырсақ, онда бұл формат әлдеқайда тиімді әрі пайдалы болмақ.
Қатысушылардың ауыспалы құрамы, азаматтық қоғам өкілдерін тарту және мемлекеттік органдардың жұмысын жақсартуға көмектесетін нақты ұсыныстар әзірлеу – осы форматтың болашағының кепілі.