Қазақстанда білім беру саласындағы басты мәселелердің бірі – мұғалімдердің мектепке жұмысқа орналасу кезінде тап болатын заңсыз кедергілер. Мәжіліс депутаты Темір Кырыкбаев осы проблеманы ашық айтып, нақты статистика келтірді. Оның айтуынша, ұстаздар жұмысқа кіру үшін «заңсыз сыйақы» беруге мәжбүр болады. Бұл туралы EurasiaPluse ақпарат агенттігі хабарлайды.
Қазақстанда мұғалім болу – білім емес, байланыс па?
Темір Кырыкбаевтың дерегіне сүйенсек, соңғы уақытта 249 адам жауапкершілікке тартылған. Олардың қатарында 10 білім бөлімі басшысы, 2 колледж директоры, 28 мектеп директоры, 21 балабақша меңгерушісі және 136 бухгалтер бар. Бұл – жүйелі жемқорлықтың айғағы.
Мұндай жағдай жас мамандардың, тіпті тәжірибелі мұғалімдердің де салаға келуіне тосқауыл болып отыр. Көп жағдайда педагогтар өзінің білімі мен тәжірибесі арқылы емес, пара арқылы жұмысқа орналасуға мәжбүр болады. Бұл – білім сапасына тікелей әсер ететін фактор.
Ресейдегі тапшылық – қазақ мұғалімдеріне мүмкіндік пе?
Ресейде қазіргі уақытта шамамен 40 мың мұғалім жетіспейді. Бұл көрсеткіш – Еуразиялық экономикалық одақ (ЕАЭО) аясында Қазақстан мұғалімдері үшін жаңа мүмкіндіктерге жол ашады. Ресей мен Қазақстан арасындағы келісімдерге сәйкес, дипломдар өзара мойындалады, зейнетақы жүйесінде стаж есепке алынады, әрі тілді білу мәселесі де айтарлықтай кедергі емес.
Көптеген педагогтар үшін Ресейде 3–5 жылдық еңбек келісімшарттарымен жұмыс істеу – табысты арттырып қана қоймай, кәсіби тәжірибе жинаудың да тиімді жолы болуы мүмкін.
Қазақстан неге ұстаздарын сақтай алмай отыр?
Қазақстанда білім беру саласына деген қаржылай және моральдық қолдау жетіспейді. Мұғалімдер жалақысы біршама өскенімен, бұл көрсеткіш әлі де көптеген дамыған елдермен салыстырғанда төмен. Оның үстіне, жұмысқа тұру кезіндегі парақорлық, әкімшілік қысым, және артық есептілік жағдайды қиындата түсуде.
Сондай-ақ, өңірлерде мектеп басшыларының өз бетінше кадр таңдауына негізделген жүйе – таныс-тамырлық пен жемқорлықтың көзі болып отыр.
Не істеу керек?
-
Жұмысқа қабылдау жүйесін цифрландыру қажет – ашық конкурс, онлайн өтінімдер, тәуелсіз комиссиялар арқылы іріктеу енгізілуі тиіс.
-
Жемқорлықпен күрес тек жаза арқылы емес, себепті жою арқылы жүргізілуі тиіс: төмен жалақы, әкімшілік қысым, шектеулі мотивация – бұның бәрі жүйелік өзгерісті қажет етеді.
-
Қазақстан мен Ресей арасында педагогикалық мобильділікті дамыту – екі жаққа да пайдалы шешім. Қазақстан мұғалімдері тәжірибе жинақтап, еңбек нарығында бәсекеге қабілетті бола алады.
Білім – ұлттың болашағы. Ал оны сапалы ететін – мұғалім. Егер біз ұстаздарға еңбек етуге жағдай жасамасақ, олар өз орнын өзге елдерден табуға мәжбүр болады. Бұл тенденцияны тоқтату үшін жүйелік реформа мен нақты қолдау қажет. Әйтпесе, Қазақстанда мұғалім болу арман емес, сынаққа айналуы мүмкін.