Қазақстанда бизнес элитасының саясатқа араласуы таңсық дүние емес. Депутаттық креслоға жайғасқан кәсіпкерлердің біразы белгілі бір салада мықты ойыншыға айналып, артынша мемлекеттік реттеуге ықпал етуге тырысып жатады. Бұл жолғы кейіпкеріміз – Руслан Арысбекұлы Берденов. Ол кім, саясатқа қалай келді, қандай мәселелерді көтеріп жүр деген тақырыпты тарқататын боламыз.
Руслан Берденов – Шымкент тумасы, әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінде және KIMEP-те қаржы мамандығы бойынша білім алған. 2012 жылы ол «Akniet Pharmaceuticals» компаниясына қосылып, оны елдегі ең ірі фармацевтикалық дистрибьюторлардың біріне айналдырды. Бүгінде «Akniet» құрамында «Europharma» және «Arzan Pharm» дәріхана желілері бар, ал компанияның 2020 жылғы табысы 156,6 млрд теңгеге жеткен.
Берденов кәсіпкерлікте әртүрлі саланы қамтыған. Ол ұлттық мәдениетті насихаттау идеясымен «Сандық» мейрамханалар желісі мен «Tary» кофеханасын іске қосқан. Бұл жобалар дәстүрлі қазақ тағамдары мен мәдениетін қазіргі заманғы форматта таныстырып, халық арасында сұранысқа ие болды.
Саясаттағы қадамдары мен бастамалары
Берденов 2023 жылы «Respublica» партиясы арқылы Мәжіліске өтті. Жас партия ретінде олар өзін жаңа реформаторлық толқын ретінде көрсетті. Берденов Мәжіліс мінберінен бірнеше әлеуметтік маңызы бар мәселелерді көтерді, олардың ішінде:
1.Лудоманияға қарсы күрес – құмар ойындарға тәуелділікпен күресу бойынша бастамалар көтерді. Дегенмен, бұл саладағы нақты өзгерістер әлі де күтілуде.
2.Букмекерлік кеңселерді реттеу – құмар ойындарға заңнамалық бақылауды күшейтуді ұсынды.
3.Фармацевтика саласындағы реформалар – дәрі-дәрмек сапасы мен бағасын бақылау мәселесін көтерді.
Берденовтың саяси мансабы белгілі бір дау-дамайларсыз өткен жоқ. 2024 жылы оның «Akniet Pharmaceuticals» компаниясы мемлекеттік сатып алулар кезінде картельдік келісімге барды деп айыпталып, 342 млн теңге айыппұл төледі. Сонымен қатар, Қазақстанның Букмекерлер қауымдастығы оған қарсы сотқа шағымданғанымен, сот оның мәлімдемелерін жалпы сипаттағы пікір деп танып, арызды қанағаттандырмады. Бұған қоса, «Сандық» мейрамханасы мемлекеттік қаражат есебінен салынған деген ақпарат тарады, бірақ Берденов бұл жоба тек жеке инвестициямен жүзеге асқанын мәлімдеді.
Әкім орынбасары ретіндегі рөлі
2025 жылы Руслан Берденов Шымкент қаласы әкімінің орынбасары болып тағайындалды. Оның міндетіне қала экономикасын дамыту, кәсіпкерлікті қолдау және инвестициялық жобаларды тарту кіреді. Бұған дейін бизнесте үлкен жетістіктерге жеткен Берденов мемлекеттік басқаруда қандай өзгерістер енгізе алатыны қоғам үшін қызықты сұрақ болып отыр. Бір жағынан, ол қаланың экономикасы мен бизнесін дамытуда тәжірибелі маман ретінде көрінеді. Екінші жағынан, оның мемлекеттік басқарудағы тәжірибесі жоқ. Егер әкім болып тағайындалса, ол бизнестен толық қол үзіп, әкімдік жұмысына шынайы кірісе ала ма, әлде өзінің жеке ықпалын күшейтуге тырыса ма – бұл сұрақтың жауабын уақыт көрсетеді.
Бизнестен саясатқа дейінгі қазақстандықтар
Берденовтың саясатқа келуі Қазақстанда бизнестен мемлекеттік басқаруға ауысқан кәсіпкерлердің ұзақ үрдісінің бір бөлігі. Бұған дейін де елде табысты кәсіпкерлер саяси аренаға шығып, мемлекеттік құрылымдарға ықпал еткен.
Атап айтсақ:
Қайрат Шеребеков – «ҚазТрансОйл» және «ҚазМұнайГазда» басшылық қызметтер атқарып, кейіннен энергетика министрлігінде жоғары лауазымдарға ие болды.
Болат Өтемұратов – қаржы, телекоммуникация және қонақжайлылық салаларында табысты бизнесмен ретінде танылып, президент кеңесшісі және дипломатиялық қызметтер атқарды.
Тимур Құлыбаев – мұнай-газ секторында ірі капитал жинап, кейіннен «Атамекен» ҰКП-ның басшысы ретінде экономикалық саясатқа ықпал етті.
Берденовтың ерекшелігі – ол дәстүрлі ауыр өнеркәсіп немесе қаржы секторынан емес, фармацевтика, ритейл және қоғамдық тамақтану саласынан шығып, саясатқа келді. Бұл оның мемлекеттік басқаруға жаңа көзқарас әкелуі мүмкін екенін көрсетеді.
Руслан Берденов өзін қоғам мүддесін қорғайтын саясаткер ретінде көрсетіп жатыр. Ол әлеуметтік тақырыптарға белсенді араласып, ұлттық құндылықтарды насихаттауға күш салып келеді. Дегенмен, оның бизнестегі тәжірибесі саясаттағы әрекеттеріне қалай әсер ететіні – қоғам үшін маңызды сұрақ. Берденов жас саясаткер ретінде үлкен қадамдар жасауға тырысты. Сонымен қатар, Берденовтың медиамен байланысы әлсіз, өзіндік жарнамасы айтарлықтай көрінбейді. Бұл оның қоғамдық қолдауды арттыруына кері әсер етуі мүмкін. Не десе де Берденовтың болашағы оның саясаттағы стратегиясына, билікпен қарым-қатынасына және қоғамдық қолдауына байланысты. Егер ол өзін реформатор ретінде көрсетіп, медиамен жұмысын күшейтсе, үлкен саяси фигураға айналуы мүмкін. Бірақ қате қадамдар оның мансабын қысқа мерзімде аяқтауы да ғажап емес.